مقدمه

حسابرسی مالیاتی به عنوان یک ابزار کلیدی در مدیریت مالی و نظارت بر رعایت قوانین و مقررات مالیاتی شناخته می ‌شود. در دنیای امروز که پیچیدگی‌های اقتصادی و تغییرات قوانین مالیاتی به سرعت در حال افزایش است، حسابرسی مالیاتی به عنوان یک فرآیند ضروری برای اطمینان از صحت و دقت اطلاعات مالیاتی و همچنین جلوگیری از تخلفات و کلاهبرداری‌ها مطرح می ‌شود. این مقاله از مرکز آموزش و کار آفرینی همراه حساب، به بررسی اهمیت حسابرسی مالیاتی، تأثیر آن بر بهبود شفافیت مالی و نقش آن در ارتقاء فرهنگ مالیاتی در جامعه خواهد پرداخت. همراه ما باشید.

قانون حسابرسی مالیاتی

در ماده 272 قانون مالیات‌های مستقیم عنوان شده که تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی موظف به ارائه صورت‌های مالی حسابرسی‌شده توسط سازمان حسابرسی یا مؤسسات عضو جامعه حسابداری رسمی ایران هستند که باید همراه با اظهارنامه مالیاتی به سازمان امور مالیاتی کشور ارائه شود. بر طبق این قانون هر شرکت و سازمان برای محاسبه صورت‌های مالیاتی خود به یک حسابرس نیاز دارد.

حسابرسی مالیاتی چیست؟

حسابرسی مالیاتی فرآیندی است که طی آن حسابرسان مالیاتی به بررسی و ارزیابی اطلاعات مالیاتی افراد و شرکت‌ها می‌ پردازند. هدف اصلی این فرآیند، اطمینان از رعایت قوانین و مقررات مالیاتی، صحت اطلاعات ارائه شده و شفافیت در امور مالیاتی است.

حسابرسی همان حسابداری نیست، ولی حسابدار باید از امور حسابرسی نیز اطلاع داشته باشد تا بتواند با حسابرس همکاری کند و مدارک لازم برای حسابرسی را فراهم کند. حسابرس باید فردی دقیق و باحوصله و تیزبین باشد و از هرگونه اشتباه و کلی ‌نگری که موجب خطا و ایجاد جریمه‌های مالیاتی می ‌شود جلوگیری کند. بنابراین در کنار دانش حسابرسی، مهارت و دقت نیز برای یک حسابرس لازم است.

مهلت انجام حسابرسی مالیات

انجام حسابرسی مالیاتی به شکل دوره‌ ای است و زمان مشخصی دارد. انجام حسابرسی هم‌ زمان با اظهارنامه مالیاتی یا حداکثر 3 ماه پس از ارسال اظهارنامه مالیاتی است. این مهلت برای اشخاص حقیقی و حقوقی یکسان است.

انواع حسابرسی مالیاتی

به طور کلی حسابرسی مالیاتی ۴ نوع است:

• حسابرسی اداری

حسابرسی اداری برای پرونده‌های با ریسک و اهمیت پایین است. در این نوع حسابرسی مالیاتی، مودیان یک برگه دعوت از سازمان مالیاتی دریافت می‌ کنند که مطابق با تاریخ مشخص شده باید با در دست داشتن اسناد و مدارک به اداره مالیات مراجعه کنند. حسابرسی در این روش معمولا توسط یک حسابرس انجام می ‌شود و نیاز به زمان طولانی برای مراجعه و بررسی نیست.

اگر در این نوع از حسابرسی مودی اسناد و مدارک کافی ارائه ندهد یا در زمان تعیین شده حضور پیدا نکند، نوع حسابرسی به میدانی تغییر می‌یابد.

• حسابرسی میدانی

 برای پرونده‌های مالیاتی با سطح اهمیت و رتبه ریسک بالاتر از حسابرسی میدانی استفاده می ‌شود. در حسابداری میدانی با ابلاغ برگ دعوت ارائه اسناد و مدارک تاریخی به مؤدی ابلاغ می ‌شود تا در آن تاریخ مؤدی برای حضور حسابرس یا حسابرسان مالیاتی در محل اقامت قانونی ‌اش آمادگی لازم را داشته باشد. حسابرسی میدانی نیازمند صرف زمان بیشتر و نیروی انسانی خبره‌ تر است. حسابرس مالیاتی موظف است پس از حضور در محل اقامت قانونی مؤدی صورت مجلس و گزارش حسابرسی مالیاتی  را تنظیم کند. صورت مجلس باید پس از تکمیل توسط حسابرس امضا شود و یک نسخه از آن به مؤدی تحویل داده‌ شود.

• حسابرسی بازرسی

هدف از این حسابرسی ارزیابی امور اقتصادی و بررسی موقعیت اموال مودی است. حسابرسی و بازرسی دو ابزار حیاتی سازمان برای اطمینان از انطباق با اسناد، خط مشی، رویه‌ها و محصولات هستند. با وجود اینکه حسابرسی و بازرسی مشابه هم به نظر می ‌رسند و شباهت‌هایی نیز با هم دارند اما برای مقاصد مختلفی انجام می ‌شوند. می ‌توان گفت که حسابرسی گونه ‌ای تضمین کیفیت است و بازرسی گونه ‌ای کنترل کیفیت.

اما حسابرسی بازرسی معمولاً در مواردی انجام می‌ شود که یک بنگاه اقتصادی مورد بررسی‌های مختلف وضعیتی قرار گرفته باشد. در این حسابرسی رسیدگی به اظهارنامه مالیاتی اولین مرحله رسیدگی به امور مالی نیست بلکه بیشتر به بررسی وضعیت ریسک مودی می ‌پردازد. در این حسابرسی در صورت نیاز درخواست حسابرسی اداری یا میدانی از سمت حسابرس صادر می ‌شود و در صورت موافقت مدیریت حوزه کاری و حسابرسی، بازرسی به حالت اداری یا مالیاتی تغییر صورت می‌ دهد.

• حسابرسی بازبینی

حسابرس بازبینی برای سنجش کیفیت و دقت حسابرس مالیاتی به مودیان مراجعه می ‌کند. در این نوع از حسابرسی مالیاتی، اداره مالیاتی تنها برخی از اسناد و مدارک مالی را بررسی می ‌کند و سپس برگه تشخیص مالیات متمم را صادر می ‌کند. همچنین اگر تخلفی صورت گرفته باشد، آن را گزارش می‌ کند.

 

دوره‌های آموزشی همراه حساب، راهی به سوی موفقیت در حسابداری!

آیا می ‌خواهید در دنیای حسابداری به یک حسابدار حرفه ‌ای تبدیل شوید؟ با دوره‌های آموزشی همراه حساب، مهارت‌های لازم را به دست آورید و در بازار کار بدرخشی!

حسابرسی مالیاتی چه مواردی را بررسی می‌ کند؟

• دارایی های ثابت

دارایی های ثابت بخشی از دارایی شرکت بوده و برای آن سود اقتصادی به همراه دارد. دارایی های ثابت اغلب قابل مشاهده و ملموس هستند و برای شرکت درآمد ایجاد می کنند. به همین دلیل لازم است دارایی های ثابت هر شرکت در گزارش حسابرسی مالیاتی قید شود.

• درآمد و هزینه

معمولاً درآمد و هزینه هر شرکت تعیین کننده میزان مالیات پرداختی آن شرکت است. اگر درآمد شرکت بیشتر از بهای تمام شده باشد، حسابرس مالیاتی سود شناسایی می کند و شرکت احتمالاً مالیات می پردازد. اگر هزینه ها بیشتر از درآمد شرکت باشد، آن شرکت ضرر می کند و تحت شرایط خاصی از دریافت مالیات معاف می شود. برخی شرکت ها با درج هزینه های بیشتر در دفاتر خود، شرکت را زیان ده جلوه می دهند تا از پرداخت مالیات خودداری کنند، اما نگاه تیزبین و دقیق ممیزان مالیاتی آنها را از این کار باز می دارد.

• مطابقت ترازنامه با دفاتر و صورت‌های مالی

در حسابرسی مالیاتی ترازنامه با دفاتر و صورت‌های مالی تطبیق داده می‌شود.

• حقوق و دستمزد

بررسی حقوق و دستمزد در حسابرسی امور مالیاتی به این دلیل انجام می‌ شود که میزان مطابقت پرداخت حقوق و دستمزد را با مالیات تعیین‌ شده بررسی کند.

بهای تمام شده کالا و خدمات، تعدیلات سنواتی، تخمین خسارت‌های شعبه‌ها و نمایندگی‌ها، گردش موجودی کالا، مالیات تکمیلی، معاملات خارج از شرکت، صادرات و واردات از موارد دیگری است که در حسابرسی مالیاتی مورد بررسی قرار می ‌گیرد.

مدارک مورد نیاز در حسابرسی مالیاتی چیست؟

حسابرس قبل از شروع فرآیند حسابرسی توسط نامه ‌ای رسمی از مسئولین سازمان درخواست می ‌کند اسناد و مدارک موردنیاز در اختیارش قرار داده شود. این اسناد و مدارک شامل موارد زیر است:

• رونوشتی از صورت سود و زیان، اظهارنامه‌ها، ترازنامه‌ها و تاریخ تحویل آن‌ها
  
  
• لیست کامل دفاتر حسابداری مربوط به سال مالی مورد ارزیابی
• لیست کامل صادرات و واردات با قید ویژگی‌ها (نام فروشنده، نام خریدار، مبلغ دریافت‌ شده و پرداخت ‌شده، تاریخ پرداخت‌ها و دریافت‌ها، نوع کالا، جواز گمرک با تاریخ صحیح)
  
  
• لیست کامل معاملات، چه مضاربه‌ای و چه مشارکتی، که با افراد یا بانک‌ها انجام شده، مقدار سود و زیان و مقدار مالیات تعیین‌ شده برای آن
  
  
• همه مدارکی که به عنوان اسناد حسابرسی به سازمان امور مالیاتی ارسال شده‌اند
  
  
• جزئیات مربوط به مالیات تکلیفی و معافیت‌های مالیات سازمان
  
  
• لیست قراردادهای اجاره یا خرید با قید جزئیاتی مانند مبلغ، تاریخ و طرف قرارداد
  
  

مدارک مرتبط با حقوق و دستمزد دریافتی، مالیاتی که برای حقوق تعیین شده، تاریخ پرداخت بیمه و مالیات و شماره قبوض پرداختی

مزایا و اهمیت حسابرسی مالیاتی

مزایای حسابرسی مالیاتی

• پیش‌گیری از جریمه
• اطمینان از صحت مالیات پرداختی
• برخورداری از معافیت و تخفیف مالیاتی
• جمع‌آوری اطلاعات معتبر از شرکت

 

اهمیت حسابرسی مالیاتی

حسابرسی مالیاتی خطر جریمه‌های سنگین مادی و معنوی مالیات را از شرکت و سازمان شما دور می ‌کند.

بررسی اسناد و مدارک و صورت‌های مالی موجب مشخص شدن نقاط ضعف و قدرت یک بنگاه اقتصادی می‌ شود و استفاده از این نتایج در تصمیم‌ گیری‌ها به بهبود شرایط کمک خواهد کرد.

سخن پایانی

در پایان، می ‌توان گفت که حسابرسی مالیاتی نه‌ تنها ابزاری برای بررسی و کنترل دقت و صحت اطلاعات مالی است، بلکه به عنوان یک عامل کلیدی در بهبود شفافیت و اعتماد در فرآیندهای مالیاتی شناخته می‌ شود. با توجه به پیچیدگی‌های روزافزون قوانین مالیاتی و نیاز به انطباق با آن‌ها، حسابرسی مالیاتی به سازمان‌ها کمک می‌ کند تا ضمن اطمینان از رعایت قوانین، فرصت‌های بهینه ‌سازی مالیاتی را شناسایی کنند. بنابراین، سرمایه‌ گذاری در حسابرسی مالیاتی می‌ تواند به عنوان یک استراتژی مؤثر برای مدیریت ریسک و افزایش کارایی مالی در سازمان‌ها محسوب شود. امید است که با توجه به اهمیت این موضوع، سازمان‌ها به اهمیت حسابرسی مالیاتی توجه بیشتری داشته باشند و اقدامات لازم را در این راستا انجام دهند.