مقدمه و تعریف استرس

استرس، یکی از پدیدههای روزمره زندگی انسانها است که تأثیر قابل توجهی بر روحیه و فعالیتهای روزمره آنها دارد. استرس میتواند از طریق واکنشهای فیزیولوژیک و رفتاری مشخص شود و در صورت عدم مدیریت مناسب، ممکن است به مشکلات جسمی و روانی منجر شود. برای کنترل استرس و حفظ سلامت روان و جسم، روشهای متنوعی وجود دارد. استرس بخش طبیعی از زندگی است ولی در صورت عدم مدیریت مناسب، میتواند تأثیرات منفی بر روی سلامت روانی و جسمی افراد داشته باشد. با انجام روشهای مدیریت استرس، میتوان این تأثیرات را کاهش داد و بهبود کیفیت زندگی را تجربه کرد.

استرس چیست؟

 استرس، نوعی هیجان است که در آن، فرد از لحاظ ادراک بر این باور است که مجموع خواسته‌ها و انتظاراتی که از او وجود دارد، فراتر از منابع، امکانات و توانمندی‌های در اختیار اوست. استرس در اندازه کم منجر به ایجاد انگیزه اقدام و عمل در افراد می‌شود.

به عبارت دیگر استرسِ کم، محرکی مناسب برای رشد فردی، اجتماعی و کاری افراد است. ولی در میزان زیاد، این مشکل در زندگی شخص اخلال ایجاد کرده و به مرور به افسردگی یا بیماری‌های روانی یا روان ‌تنی می‌انجامد.

مدیریت استرس

استرس می‌تواند منجر به تعلل یا اهمال کاری، بی‌علاقگی به کار و زندگی، بهم خوردن خواب، پرخوری یا کم خوری عصبی، بداخلاقی و به طور کلی آشفتگی و بی نظمی در زندگی شود.

بنابراین کنترل و مدیریت آن برای بازگشت به فرآیند طبیعی زندگی، ضروری است. اولین کاری که برای مدیریت استرس لازم است تا انجام دهیم، پذیرش استرس است.

برخی افراد در موقعیت‌های خاص، بیشتر از دیگران دچار استرس می‌شوند؛ با پذیرش این نکته که این موقعیت برای ما استرس ‌زا است می‌توان مدیریت آن را آغاز کرد.

اثرات استرس

واکنش استرس در مواقعی که عاملی واقعا امنیت فرد را تهدید میکند، خوب است و موجب کمک به بقای فرد میشود. علاوه براین، میزانی از استرس لازم  بوده و بهبود عملکرد فرد در حوزه های مختلف را به دنبال دارد. رابطه استرس و عملکرد مثل U برعکس است. وقتی فشار بسیار کمی برای انجام یـک کـار مهم وجــود دارد، فـرد انگیزه کمی بـرای توجه و تمرکز و صرف انرژی دارد، به ویژه وقتی که کـارهـای دیگر بـرای وی جـذاب تـر و فـوری تـر است. اما وقتی سطح استرس بیشتر میشود، فرد وارد منطقه بهینه عملکرد میشود. تمرکزش بیشتر شده و عملکرد وی بهبود مییابد. این فشار باید به اندازه کافی ادامه داشته باشد تا تمرکز حفظ شده و عملکرد قطع نشود.          امـــا اگـــر سـطـح اســتــرس تـشـدیـد شـــود، مشکلات حافظه، حواس پرتی و اضطراب پیش میآید و افکار منفی ذهن را اشغال میکند. این افکار تمرکز فرد را به هم مـی ریـزد و عملکرد صدمه میبیند.

پیشگیری از بروز استرس

بهترین و اولین کار، پیشگیری از بروز استرس است، اگرچه همواره باید به خاطر داشت استرس غیرقابل اجتناب است. هدف پیشگیری از استرس،حذف استرس های غیر ضروری است .مثلا اگر رانندگی در یک اتوبان اصلی پر ترافیک شما را دچار استرس می کند میتوانید با تمرکز روی یک صحنه جالب، استرس را کمتر کنید، یا مشغول انجام آرمیدگی شوید یا به موسیقی گوش دهید. اما اگر میتوانید مسیر بدون ترافیک دیگری برای رسیدن به مقصد انتخاب کنید تا اصلا دچار استرس نشوید. بنابراین یکی از مهمترین مداخلات در مدیریت استرس این است که تا جای ممکن چیزهایی که فرد را دچار استرس می کند، حذف کنید.

در هنگام استرس چه کارهایی انجام دهیم؟

• از عوامل استرس زا دوری کنید

دوری از محل‌هایی که منجر به استرس می‌شوند و یا موضوعاتی که استرس را به همراه دارند، یکی از اولین راهکارها در مدیریت استرس هستند.

• ورزش کردن

بهترین راه حل برای مدیریت استرس ، ورزش و فعالیت بدنی است. مطالعات نشان داده‌اند که انجام ورزش‌های هوازی مانند پیاده روی یا دویدن، اثرات ضد استرس فوق العاده‌ای دارد.

• انجام تکنیک‌های ریلکسیشن

ریلکسیشن در مدیریت استرس اهمیت بسیار زیادی دارد؛ به خصوص که استرس مشکلی مرتبط با روان است که اثرات و آثار جسمی فراوانی نیز دارد. ریلکسیشن مجموعه اقداماتی است که بر روی جسم انجام می‌شود تا ذهن و روان انسان آرام شود. ارتباط تنگاتنگی میان روان و تن وجود دارد و می‌توان با استفاده از فعالیت جسمی به کنترل استرس کمک کرد.

• مشورت گرفتن از دیگران

وقتی در موقعیتی استرس‌زا هستیم احتمال بیشتری وجود دارد که توانایی تمرکز و تصمیم‌گیری نداشته باشیم. در چنین موقعیتی ذهن به خوبی فعالیت نمی‌کند و برای اینکه بتوان تصمیم‌های درستی بگیریم، بهترین کار، مشورت کردن است. با مشورت گرفتن از دیگران و داشتن نظرات بیشتر، بهتر می‌توان از موقعیت استرس‌زا فاصله گرفت و این حس را کنترل کرد.

کلام آخر

استرس از جمله احساساتی است که در عین ضروری بودن برای زندگی، اگر مدیریت و کنترل نشود، مشکلات زیادی را برای فرد ایجاد می‌کند. استرس، نظم و آرامش روح، کارکرد مغز و سلامتی عمومی بدن را به خطر می‌اندازد و امکان زندگی آرام را از افراد سلب می‌کند.با اجرای برخی از مهارت‌های مدیریت استرس که در بالا شرح داده شدند، شانس خوبی برای کاهش استرس در زندگی روزمره خود دارید. شما نه تنها می‌توانید استرس را در خود کاهش دهید بلکه استرس را بهتر کنترل می‌کنید. این مهم است که ما نه تنها عوامل محرک درونی را بشناسیم بلکه نحوۀ مدیریت این عوامل را نیز بیاموزیم.