اظهارنامه مالیاتی چیست؟

مالیات یکی از مهمترین منابع تأمین درآمد برای دولت‌ها است و اظهارنامه مالیاتی نقش اساسی در این فرآیند دارد. اظهارنامه مالیاتی، یک اسناد حسابداری است که جزئیات درآمدها، هزینه‌ها، تخفیفات و مالیات‌های پرداختی یک شخص حقوقی یا حقیقی را نشان می ‌دهد. اهمیت تهیه و ارسال به موقع اظهارنامه مالیاتی، برای جلوگیری از جریمه و مشکلات قانونی بسیار زیاد است. در ادامه  مرکز آموزش و کار آفرینی همراه حساب قصد داریم در مورد انواع اظهارنامه مالیاتی و نحوه ارسال آن و... را مورد بررسی قراردهیم. همراه ما باشید.

اظهار نامه مالیاتی چیست؟

اظهارنامه مالیاتی یک اسناد مالی است که شامل جزئیات درآمد، هزینه‌ ها، تخفیفات و مالیات‌ های پرداختی یک فرد یا شرکت در یک دوره زمانی خاص می باشد. این اظهارنامه ‌ها توسط افراد حقیقی و حقوقی به اداره مالیات ارائه می ‌شود تا مالیات معینای که باید پرداخت کنند محاسبه شود. اظهارنامه مالیاتی بر اساس قوانین و مقررات مالیاتی هر کشور تهیه و ارائه می‌شود و از اهمیت بسیاری برای مدیریت مالیات و حفظ انضباط مالیاتی برخوردار است.

انواع اظهارنامه مالیاتی

همانطور که مطرح شد اظهارنامه مالیاتی انواع مختلفی دارد. انواع اظهارنامه مالیاتی بر اساس قانون مالیات بر ارزش افزوده و قانون مالیات های مستقیم تصویب و تعیین شده اند. اظهارنامه های مالیاتی بر اساس موضوع تقسیم بندی شده اند. برای آگاهی از این اظهارنامه ها که به عنوان تکلیف مالیاتی محسوب می شوند، باید با قوانین مالیاتی مسلط بود.

مالیات یک امر تخصصی است و مهارت در تهیه و تنظیم اظهارنامه های مالیاتی نیاز به تجربه و دانش مالیاتی دارد. در ادامه انواع اظهارنامه مالیاتی برای شما شرح داده شده است:

• اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی

اشخاص حقیقی که کسب و کار خود را دارند، باید این نوع اظهارنامه را تکمیل و به اداره مالیات ارسال کنند. البته بازهم نوع اظهارنامه این اشخاص به نوع فعالیتشان بستگی دارد. مهلت ارسال این نوع اظهارنامه را نیز اداره مالیات تعیین می‌کند، اما معمولا اواخر خرداد ماه اشخاص حقیقی باید اظهارنامه‌های خود را به اداره مالیات تحویل دهند.

• اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقوقی

تمامی شرکت‌هایی که در اداره ثبت شرکت‌ها به ثبت رسیده‌اند مشمول پرداخت مالیات هستند و باید اظهارنامه مالیاتی خود را تکمیل و به اداره مالیات ارسال کنند. این شرکت‌ها و تشکل‌های قانونی باید تمام سود، زیان و درآمدها و حساب‌های خود را به‌ صورت دقیق در اظهارنامه وارد کرده و آن را تنظیم کنند. تمام این موارد در ماده ۱۱۰ قانون مالیات آمده است. مهلت ارسال اظهارنامه اشخاص حقوقی را نیز خود سازمان امور مالیاتی کشور تعیین می‌کند، اما تاریخ آن معمولا اواخر تیرماه هر سال است.

• اظهارنامه مالیاتی ارث

یکی دیگر از انواع اظهارنامه‌های مالیاتی، اظهارنامه مالیات بر ارث است. وقتی فردی فوت می ‌کند و مال و اموالی از او باقی می ‌ماند، ورثه ابتدا باید مالیات بر ارث را پرداخت کنند؛ پس در مرحله اول این افراد باید اظهارنامه مالیات بر ارث را تکمیل کنند و آن را به سازمان امور مالیاتی کشور ارائه دهند. البته مالیاتی که به ارثیه تعلق می‌ گیرد در مجموع دو نوع است:

• اولین نوع مالیاتی است که به اموالی که از متوفی به جا مانده تعلق می ‌گیرد و هیچ چون و چرایی ندارد. چه اموال متوفی به کسی برسد یا نرسد، این مالیات توسط دولت دریافت خواهد شد.
• مالیات مستقیم بر ارث دومین نوع مالیات در این زمینه است. این مالیات به تمام اموالی تعلق می ‌گیرد که به ورثه رسیده ‌اند. وارث می ‌توانند اظهارنامه‌های مالیاتی ارثیه خود را به ‌صورت جداگانه تکمیل کنند و یا اینکه همگی با هم این کار را انجام دهند.

مهلت تکمیل و ارسال اظهارنامه مالیات بر ارث تا یک سال پس از فوت فرد است و اگر ورثه این کار را در موعد مقرر انجام ندهند جریمه خواهند شد. البته لازم است بدانید که هزینه دفن و مراسم و… فرد متوفی جداگانه محاسبه می‌ شود و معاف از مالیات است.

• اظهارنامه مالیاتی املاک و مستغلات

افرادی که خانه و یا ملکی دارند که هیچ فعالیتی ندارد و در واقع خالی از سکنه است، باید مالیات آن را پرداخت کنند. البته سال اول به این املاک مالیات تعلق نمی ‌گیرد، اما از سال‌های بعدی باید برای آن مالیات بپردازید که میزان آن در سال دوم برابر با نصف اجاره بهای ملک و در سال سوم برابر با اجاره ملک است. تمام افرادی که چنین املاکی دارند باید به این منظور اظهارنامه مالیاتی تکمیل کنند و آن را به اداره مالیات ارائه دهند.

البته یک نوع دیگر از مالیات بر املاک، مالیات اجاره است. وقتی ملکی را اجاره می ‌دهید، یعنی از آن درآمد دارید و به همین دلیل باید مالیات بر درآمد آن را پرداخت کنید.

مهلت ارسال اظهارنامه مالیاتی املاک از طرف اداره امور مالیات اعلام می ‌شود، اما معمولا اواخر تیرماه را برای این کار معین می ‌کنند. مودیان تا یک ماه هم فرصت دارند تا مالیات خود را از زمان تنظیم اظهارنامه پرداخت کنند، در غیر این صورت مشمول جریمه می ‌شوند.

• اظهارنامه مالیاتی مشاغل مربوط به خودرو

افرادی که در حوزه خودرو فعالیت می‌ کنند، مثلا خرید و فروش خودرو انجام می ‌دهند باید اظهارنامه مالیاتی تنظیم کنند. افرادی مانند رانندگان، تاکسیرانان، رانندگان کامیون، اتوبوس و… باید اظهارنامه مالیاتی تکمیل کرده و آن را به سازمان امور مالیاتی ارسال کنند. این نوع اظهارنامه مالیاتی هم باید در پایان هر سال به اداره مالیات ارسال شود.

• اظهارنامه مالیاتی انحلال شرکت

شرکت‌هایی که به ثبت می‌رسند مشمول مالیات اشخاص حقوقی می‌شوند، اما زمان‌هایی وجود دارد که صاحبان شرکت‌ها تصمیم به انحلال شرکت خود می ‌گیرند. در چنین شرایطی شرکت‌ها باید سود و زیان کل شرکت را در قالب یک اظهارنامه مالیاتی به سازمان امور مالیاتی ارائه دهند. این مورد در مواد ۱۱۴ و ۱۱۶ قانون مالیات آمده است و طبق آن مودیان باید مالیات خود را پرداخت کنند. مهلت ارسال اظهارنامه مالیاتی هم شش ماه پس از انحلال شرکت است.

• اظهارنامه مالیاتی نذر و وقف

اگر بخاطر نذر یا وقف مالی به فرد برسد، این مال مشمول مالیات می‌شود. این مورد در ماده ۳۹ قانون مالیاتی کشور آمده است. نذر و وقف به ‌عنوان درآمد اتفاقی شناخته می‌ شوند و به همین دلیل هم مالیات به آنها تعلق می ‌گیرد.

مودیان باید اظهارنامه مالیاتی نذر و وقف را تکمیل کنند و آن را در موعد مقرر برای سازمان امور مالیاتی بفرستند. مهلت ارسال این اظهارنامه هم سه ماه از زمان رسیدن مال به فرد است و مقدار آن هم با توجه به مال انتقال یافته تعیین می‌شود.

• اظهارنامه مالیاتی ارزش افزوده

مالیات بر ارزش افزوده یکی از انواع مالیات‌های غیرمستقیم است که تقریبا تمام افراد جامعه آن را پرداخت می‌کنند. مثلا وقتی از سوپر مارکت کالایی را خریداری می‌کنید، روی آن مالیات بر ارزش افزوده می‌پردازید.

صاحبان کسب و کارهایی که روی درآمد خود مالیات بر ارزش افزوده را نیز از خریداران و مشتریان دریافت می‌کنند، باید مبالغ آن را در قالب یک اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده به سازمان امور مالیاتی تحویل دهند.

جالب است بدانید که مودیان چهار بار و به طور فصلی در طول سال باید اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده را به سازمان امور مالیاتی ارسال کنند. مقدار این مالیات هم به اندازه مالیات کسب و کار و تمام ارزش افزوده‌های دریافتی است.

نحوه ارسال اظهارنامه مالیاتی

اظهارنامه‌های مالیاتی معمولاً به صورت آنلاین ارسال می‌شوند اما در برخی موارد می‌توانند به صورت حضوری یا از طریق پست نیز ارسال شوند. برای ارسال آنلاین، معمولاً باید به پورتال مالیاتی مربوط به کشور خود وارد شده و اظهارنامه را به صورت الکترونیکی پر کرده و ارسال کنید. برای ارسال حضوری یا از طریق پست، باید اظهارنامه را به همراه تمامی مدارک مورد نیاز به دفتر مالیاتی مربوطه ارسال کنید. در هر صورت، حتماً باید مطمئن شوید که اظهارنامه به موقع و با دقت ارسال شود تا هیچ ایرادی پیش نیاید.

با اخبار همراه حساب، هیچ خبری از دستتان نخواهد رفت! از آخرین تغییرات مالیاتی و قوانین جدید گرفته تا راهکارهای مالی برتر، همه چیز را در اختیار شما قرار می ‌دهیم. با همراه حساب، همیشه در گرداب اطلاعات حسابداری به روز باشید.

چه کسانی باید اظهارنامه مالیاتی ثبت کنند؟

ماده 1 قانون مالیات های مستقیم بیان می کند چه اشخاصی مشمول مالیات هستند. هر کسی که مشمول مالیات باشد ملزم به ارسال اظهارنامه مالیاتی است.

• اشخاص حقیقی و حقوقی که در ایران مشغول به فعالیت هستند و از مالیات معاف نیستند.
• اشخاص حقیقی و حقوقی ایرانی که خارج از کشور مشغول به کار هستند.
• اشخاص حقیقی و حقوقی که خارج کشور اقامت دارند ولی از داخل ایران درآمدزایی دارند.
• افراد غیر ایرانی چه حقیقی یا حقوقی که در ایران، درآمدزایی دارند.

چه کسانی مجبور به ارسال اظهارنامه مالیاتی نیستند؟

بر اساس ماده 2 قانون مالایت های مستقیم اشخاص زیر مشمول مالیات نیستند و مکلف به ارسال اظهارنامه مالیاتی نیستند

• شهرداری ها و سازمان های زیر مجموعه آنها
• همه سازمان ها و نهادهایی که از بودجه عمومی دولت مصرف می کنند.
• تمام موسسات و وزارت خانه ها
• صیادان، کارگران، عشایر، مجموعه های تعاونی دانش آموزی و دانشجویان.
• بنیاد ها و نهادهای انقلاب اسلامی دارای مجوز معافیت از طرف حضرت امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری

تمامی این نهادهایی که نام بردیم در هر استانی که باشند، نیازی به پرداخت مالیات ندارند و بنابراین اظهارنامه مالیاتی هم تکمیل نمی‌کنند.

مدارک مورد نیاز

چه مدارکی برای تکمیل اظهارنامه مالیاتی مورد نیاز است؟

افرادی که به هر دلیلی به‌عنوان مودی شناخته می‌شوند و باید اظهارنامه الکترونیکی مالیاتی تکمیل کنند، به یک سری مدارک نیاز دارند که باید آنها را برای تنظیم اظهارنامه در اختیار داشته باشند. در ادامه به این مدارک اشاره می‌کنیم:

• هر گونه مجوزی که از مراجع ذی صلاح برای شما صادر شده است.
• مدارک شرکت از جمله اساسنامه و شرکت نامه و آخرین تغییرات اساسنامه و موضوع فعالیت شرکت
• اجاره نامه یا گواهی سند محل قانونی شرکت.
• رونوشت کارت ملی و شناسنامه اعضای هیات مدیره و صاحبان امضا اسناد تعهد آور
• گواهی ترازنامه اشخاص حقیقی یا حقیقی
• صورت سود و زبان کلیه اشخاصی که طبق قانون، مکلف به تنظیم اظهارنامه عملکرد هستند
• مبلغ درآمد و فروش داخل یا خارج از کشور.
• گواهی های گردش حساب ممهور به مهر شعبه شرکت، موسسه.
• صورت بهای تمام شده کالاها یا خدماتی که ساخته شده و به فروش رفته است.
• کلیه قراردادهای شرکت، موسسه با اشخاص حقیقی یا حقوقی خصوصی یا دولتی.
• مانده سود و زیان دوره قبل و گردش حساب تعدیلات سنواتی
• شماره ثبت دفاتر قانونی و کد رهگیری.
• سند مالیات های پرداخت شده که به تایید سازمان امور مالیاتی کشور برای کسر مالیات رسیده باشد
• کارت بازرگانی (در صورت وجود)
• کد کاربری، رمز عبور، کد رهگیری پیش ثبت نام برای ارسال اظهارنامه الکترونیکی مالیاتی
• گواهی حساب های سال های قبل مودی مالیاتی برای بررسی ممیز اداره مالیات.
• هر سندی که به تشخیص اداره دارایی نیاز باشد باید تهیه شود. مثل پرداختی های بیمه.

 

سخن پایانی

اظهارنامه مالیاتی در واقع یک کارنامه مالی برای صاحبان کسب و کار و شرکت‌هاست که از طریق آن می ‌توانند اطلاعات مالی خود را در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار دهند. به این ترتیب این سازمان خیلی راحت ‌تر و عادلانه ‌تر می‌تواند مالیات را برای آنها تعیین کند.